Selecteer een pagina
Met aandacht lopen | Toegepast Boeddhisme

(Liefdevolle) vriendelijkheid

Alle wijsheidstradities kennen werkwijzen die ons helpen om onze vriendelijkheid en ons mededogen (verder) te ontwikkelen. Eén van die werkwijzen is de beoefening van liefdevolle vriendelijkheid. De manier waarop deze beoefening vorm krijgt, verschilt per wijsheidstraditie. Iedereen kan daarom deze beoefening aan de eigen wensen of de eigen wijsheidstraditie aanpassen.

De beoefening van liefdevolle vriendelijkheid

Bij deze beoefening van liefdevolle vriendelijkheid wordt een tekst gebruikt die afkomstig is uit de boeddhistische traditie. De tekst luidt: ‘Moge alle voelende wezens geluk en de oorsprong van geluk genieten’.
Het toewensen van anderen dat ze gelukkig worden klinkt redelijk vertrouwd. Een dergelijke wens wordt in veel tradities toegepast. De wens van (liefdevolle) vriendelijkheid doen we graag aan mensen die we graag mogen. Die wens kunnen we echter ook doen voor mensen die we minder graag mogen. Zie de beoefening hieronder.
Mensen de oorsprong van geluk toewensen betekent dat we graag willen dat ze zich openen, dat ze open staan voor de wereld, dat ze openstaan voor wat zich aan hen voordoet. De veronderstelling hier is dat mensen minder gelukkig worden als ze zich afsluiten, als ze meer geïsoleerd zijn. Zie ook de achtergrondinformatie van de drie sleutels tot geluk op deze website.
Het is natuurlijk mogelijk op de hier noemde zin een eigen variatie te maken of er alternatieven voor te kiezen. Een aantal voorbeelden: ‘Moge ik verbonden zijn met een vredig gemoed, of non-agressie’. Of: ‘Moge het lijden waar ik (of iemand anders) nu doorheen ga, draaglijk voor me (die persoon) blijven en moge ik er iets van leren’. Volg vooral de eigen inzichten of wijsheid. Het belangrijkste is om het doel van deze beoefening, het ontwikkelen van vriendelijkheid voor onszelf en anderen, meer centraal te stellen.

Instructie

Hier volgt een instructie betreffende deze werkwijze, beoefening. Het is mogelijk deze beoefening overal te doen, wanneer gewenst of noodzakelijk. Gebruikelijk is het de beoefening te trainen in het midden van een meditatie sessie bijvoorbeeld na 10 minuten shamatha meditatie of een andere vorm van even stilstaan. Zie daarvoor bijvoorbeeld shamatha meditatie; stop, ontspan, kijk; of korte pauzes in de dag creëren. Laat na een korte meditatie je gedachten gedurende 5 minuten gaan over de volgende zin: ‘moge alle wezens geluk en de oorsprong van geluk genieten’ of eigen variaties daarop. Zie de toelichting hierboven. Volg daarbij de volgende stappen.

  1. Kies een ontspannen houding binnen de meditatie en mediteer 5-10 minuten.
  2. Wens jezelf geluk en de oorsprong van geluk (1 minuut).
  3. Breid de wens uit naar geluk en de oorsprong van geluk voor mensen met wie je je verbonden voelt, zoals familieleden en vrienden (1 minuut).
  4. Wens mensen waar je neutraal tegenover staat, geluk en de oorsprong van geluk toe (1 minuut).
  5. Wens mensen die je niet echt mag of waar je moeilijk mee om kunt gaan, geluk en de oorsprong van geluk toe (1 minuut). Dit is het moeilijkste deel, maar wellicht ook het nuttigste.Thich Nhat Hahn schrijft over deze vijfde stap:‘Zit stil. Adem en glimlach de halve glimlach. Beschouw het beeld van de persoon die bij jou het meeste lijden heeft veroorzaakt. Denk aan de trekken die je meest haat of veracht, of die je het meest afstotend vindt. Probeer te ontdekken wat deze persoon gelukkig maakt en door welke dingen hij of zij lijdt in zijn of haar dagelijks leven. Laat je gedachten gaan over zijn perceptie; probeer te zien welke denkpatronen hij/zij volgt. Onderzoek wat zijn/haar hoop en daden aanstuurt. Denk uiteindelijk na over het denken van deze persoon. Bekijk of zijn/haar meningen en inzichten open en vrij zijn of niet, en of hij/zij beïnvloed is door vooroordelen, bekrompenheid, haat of boosheid. Ga na of hij/zij zichzelf in de hand heeft. Ga hier mee door tot je mededogen in je hart voelt opwellen, als een bron met fris water, en je boosheid en rancune verdwijnen. Doe deze oefening een aantal keren met dezelfde persoon in gedachten.’
  6. Beëindig de beoefening door álle mensen (jezelf, vrienden, mensen waar je neutraal tegenover staat, mensen die je niet mag) geluk en de oorsprong van geluk toe te wensen (1 minuut).
  7. Reflecteer even kort (30 seconden) op wat deze beoefening jou heeft opgeleverd. 
  8. bovenstaande stappen los en neem nog een paar minuten om te mediteren.
  9. Ga verder met je leven.

Een variatie

Op basis van de hierboven beschreven beoefening is een aantal variaties ontwikkeld. Ook die beoefening kunnen we ook regelmatig inzetten tijdens de meditatie of gedurende ons dagelijks leven of werk. Dat geeft een iets andere kijk op het toepassen van liefdevolle vriendelijkheid. Bovenstaande beoefening wordt daardoor wat minder algemeen en komt dichterbij de beoefening van tonglen. Zie voor die beoefening de werkwijze van tonglen, contact maken met het lijden van anderen op deze website..

Instructie

Waar we bij de beoefening hierboven onszelf en anderen geluk en de oorsprong van geluk toewensen, breiden we hier de beoefening uit naar het onszelf en anderen toewensen van het verminderen of oplossen van een pijnlijk gevoel of probleem in ons respectievelijk hun leven. Ook deze beoefening vindt plaats binnen de meditatie. De stappen 2 t/m 7 vragen elk 1 minuut, de stappen 1 en 8 kunnen langer (5-10 minuten). De stappen zien er als volgt uit:

  1. Kies een ontspannen houding binnen de meditatie en mediteer een paar minuten.
  2. Stel je een bepaald pijnlijk gevoel of kleiner (of groter) probleem voor in je leven. Dat kan bijvoorbeeld zijn moedeloosheid, irritatie, overbezorgdheid, gedeprimeerdheid, …
  3. Wens jezelf het tegenovergestelde toe van dat gevoel. Wens jezelf bijvoorbeeld een gevoel van opgewektheid (bij moedeloosheid), geduld (bij irritatie), mededogen (bij overbezorgdheid) en vrolijkheid (bij gedeprimeerd zijn) toe. Kies eigen variaties.
  4. Wens ook degenen die je dierbaar zijn het tegenovergestelde van dat gevoel toe.
  5. Wens dat ook degenen toe waar je neutraal tegenover staat.
  6. Wens dat ook die mensen toe die je niet aardig vindt.
  7. Wens dat alle mensen toe uit de eerdere stappen, degenen die je dierbaar zijn, degenen waar je neutraal tegenover staan en degenen die je minder graag mag.
  8. Reflecteer even kort (30 seconden) op wat deze beoefening jou heeft opgeleverd. 
  9. Laat de stappen los en beëindig de beoefening met een paar minuten meditatie.
  10. Ga verder met je leven.

Verwante werkwijzen