Met aandacht gesprekken voeren in een (grotere) groep
Deze werkwijze kent een aantal richtlijnen over hoe we met aandacht gesprekken kunnen voeren in een grotere groep. De richtlijnen hebben als doel om tijdens het gesprek de aandacht en het gewaarzijn bij de deelnemers van het gesprek te bevorderen en vast te houden. Dat is belangrijk voor de onderlinge openheid, de volle aanwezigheid, en de frisheid van geest. Een ieder kan uit deze lijst een keuze maken die hem of haar (en de groep) past. Wij hebben in eerste instantie vijf richtlijnen gekozen die in onze ervaring doeltreffend zijn. Onder de eerste vijf richtlijnen zijn meer (algemene) richtlijnen te vinden.
Vijf richtlijnen
- Laat vooropgezette uitkomsten over het resultaat van de discussie los, evenals die over je eigen bijdrage. Merk hoe je zelf én het verloop van het gesprek verandert wanneer je in staat bent die verwachtingen achterwege te laten. Het gesprek of discussie wordt daar frisser, opener, flexibeler, speelser van.
- Luid tijdens een discussie bijvoorbeeld om de tien minuten een gong (of sla zachtjes op een tafel, of gebruik een belletje). Op het moment dat de gong wordt geslagen stopt iedereen met spreken, luistert naar het geluid van de gong en gaat na hoe ieders lichaam, geest en emoties ervoor staan. Als het geluid na zo’n 30 seconden is weggestorven neemt degene die sprak op het moment dat de gong luidde weer het woord en wordt het gesprek vervolgd. Een tiental of vijftiental minuten later herhaalt zich dit. Dit idee van de ‘mindfulness bell’ komt van Thich Nhat Hahn.
- Besteed aandacht aan stiltes tijdens het gesprek. Als er stiltes vallen, schenk dan met name aandacht aan gevoelens van ongemak of ongeduld als die ontstaan. Bespreek dit eventueel vooraf met elkaar. Zie ook de werkwijze met aandacht spreken.
- Verrijk hetgeen iemand zegt of voeg er iets aan toe. Ja, én … in plaats van: Ja, maar. Wals er niet (onbewust) overheen. Ja, maar betekent in principe dat je het ermee oneens bent, maar dat niet direct durft te zeggen. In essentie komt het erop neer dat je als je een verschillend gezichtspunt hebt, je ‘Ja, én…’ zegt. Je zegt ‘nee, want …’ als je het er niet mee eens bent. ‘Ja, maar …’ is dan geen onderdeel van een gesprek meer. Knap lastig overigens. Het idee van ‘ja maar’ versus ‘ja en’ komt van Berthold Gunster. Klik voor meer informatie op voluit ‘ja’ en ‘nee’ zeggen op deze website. Op die pagina is ook iets te vinden over ja-maar en ja-en.
- Haal de inspiratie om iets in te brengen in het gesprek niet alleen uit je conceptuele geest. Ergernis, enthousiasme, ongeduld zijn gevoelens die prima kunnen dienen als inspiratiebronnen om een bijdrage te leveren.
Algemene(re) richtlijnen
- Zorg voor wat lichaamsbeweging voorafgaand aan en aan het eind van een discussie. Vraag iedereen om zo nu en dan even op te staan en te bewegen.
- Als je lange tijd stil gezeten hebt, neem dan even de tijd om microbewegingen te maken: beweeg je teen, je hand, je vingers, je bovenbeen, etcetera.
- Zorg voor een korte stilte als iemand uitgesproken is en iemand anders het woord krijgt. Plan daartussen een paar seconden in.
- Neem om de zoveel tijd even afstand van de discussie en besteed aandacht aan hoe het met je lichaam en je geest gaat. Hoe sta je ervoor? Ben je nog steeds aanwezig? Ben je vermoeid? Heb je zin in iets anders? Ga na wat je kunt doen om het gesprek weer frisser te maken als dat nodig is.
- Wees niet al te serieus; wees niet te voorspelbaar, verwacht geen applaus; sta open voor natuurlijke speelsheid en humor. En mochten die speelsheid en humor verdwenen zijn, besteed dan aandacht aan één van bovenstaande richtlijnen. Zie hiervoor ook de werkwijze van de vijf spreuken die ons mededogen versterken op deze website.
- Probeer je twijfel en verschil van mening niet op een agressieve manier te uiten. Zie eventueel de werkwijze omgaan met twijfels op deze website.
- Sta stil bij jouw intentie én die van je gesprekspartner tijdens een verhitte discussie.
- Let zo nu en dan op je emotionele energie tijdens een discussie, ongeacht of je luistert of spreekt. Merk op hoe emotionele energie je deelname aan de discussie beïnvloedt.
- Vragen hoeven niet altijd direct beantwoord te worden. Oefen je erin om vragen van jezelf of anderen vast te houden. Dat komt op hetzelfde neer als het ontwikkelen van geduld. Klik op de werkwijze geduld op deze website voor meer informatie.
- Besteed aandacht aan het ontstaan van je gedachten terwijl je luistert. Probeer die ideeën vast te houden zonder dat je de ander onderbreekt. Veranderen je ideeën terwijl je ze niet uitspreekt? Wat gebeurt er als je ze helemaal niet deelt met anderen? Zie ook de werkwijze met aandacht luisteren op deze website.
- … (vul zelf aan)
Richtlijnen voor hen die gemakkelijk in groepen spreken
- Deel bewust je inspiratie.
- Voel even de opwinding van je gedachten zonder dat je ze uitspreekt.
- Voel je gedachten in je hele lichaam.
- Koester die gedachten: besteed aandacht aan hoe ze veranderen of wegebben.
- Wacht een seconde langer dan gebruikelijk voor je iets zegt.
- Besteed aandacht aan hoe vaak jij aan het woord bent in vergelijking met de anderen.
- Als je steeds aan het woord bent, probeer dan eens hoe het voelt als je een hele sessie of een deel van de sessie niets zegt.
- … (vul zelf aan)
Richtlijnen voor hen die niet gemakkelijk in groepen spreken
- Wees je bewust van je aarzeling om het woord te nemen. Hoe voelt dat?
- Sta even stil om je weerstand om iets te zeggen te voelen; je vermoeidheid, je minderwaardigheidsgevoelens, enzovoort.
- Omhels (eerst herkennen, dan erkennen, dan omhelzen) je weerstand met liefdevolle vriendelijkheid en laat het daarna los. Zie ook omgaan met emoties (1)
- Wees niet bang om jezelf te laten zien met de geest van een beginner. Het is vaak de beginner die de zogenaamde ‘domme vragen’ stelt. Als ze gesteld zijn blijken die ‘domme’ vragen namelijk helemaal niet zo dom als gedacht. Zeg daarna voorzichtig en vriendelijk wat je kwijt wilt. Stap daarin over je twijfel heen.
- Het is geaccepteerd als je niets zegt.
- … (vul zelf aan)