Gelukkig worden
We willen allemaal gelukkig worden. Daar gaat een groot deel van de boeddhistische geïnspireerde werkwijzen en inzichten op deze website over. Dat nastreven van dat geluk is echter minder makkelijk dan we dachten of zouden willen. Toch streven we het na. Hier wat adviezen over wat te doen en wat te laten om in elk geval iets gelukkiger te worden.
Geluk
De meesten van ons stellen bij geluk iets voor als een situatie zonder problemen, een situatie zonder lijden. De ervaring van velen leert ons echter twee dingen:
- Allereerst blijkt dat een situatie, als we die (eindelijk) hebben zoals wij die graag willen hebben en dus gelukkig kunnen zijn, die niet blijft. Er gebeurt iets dat we niet wilden en even later is de situatie veranderd in een situatie waar het geluk ons in de steek laat. Het begin van het dinertje met een mogelijk nieuwe viend of vriendin was fantastisch maar toen opeens werd er iets gezegd dat de hele situatie veranderde. Of als we een situatie waarin we gelukkig waren nogmaals willen, blijkt die zich te ontwikkelen in iets heel anders dan we hoopten. Dat besef maakt sommigen van ons op voorhand al ongelukkig.
- Daarnaast blijkt dat, als we de situatie hebben zoals wij die willen en we dus gelukkig zouden kunnen zijn, het toch niet precies is wat we ervan verwacht hadden. De situatie had (net) iets anders moeten zijn om ons écht gelukkig te maken. De thee, hoewel lekker, is nog niet zo lekker als zou kunnen. Het diner met onze vrienden en vriendinnen was leuk maar zou leuker geweest zijn als de ober iets rustiger geweest zou zijn. Of als het lawaai van anderen iets minder geweest zou zijn, het eten iets sneller zou zijn opgediend, één iemand minder de boventoon zou hebben gevoerd. Situaties kloppen vaak net niet: het ijsje zou ons echt geluk gebracht hebben als het iets groter zou zijn geweest, of juist iets kleiner omdat we ons wat misselijk voelen van het vele ijs. Opnieuw is ons geluk (net) niet wat we hoopten dat het zou zijn.
Uit bovenstaande ervaringen blijkt dat we steeds iets missen om het geluk te krijgen dat we zo graag zouden willen hebben. Gelukkig worden is gewoon lastig. In een gedicht van de Deense dichter Benny Andersen, ‘Het geluk’, staat geschreven:
…
of je wordt sacherijnig omdat je niet weet
hoe lang het geluk zal duren
zodat het een opluchting is
als de tegenslag zich eindelijk aandient
…
In de wijsheidstraditie van het boeddhisme bestaan er twee soorten van geluk. De eerste vorm van geluk wordt ‘gewoon’ geluk of relatief geluk genoemd. De tweede vorm van geluk is een ‘diepere’ vorm van geluk.
1. Gewoon’ geluk
Het geluk dat de meesten van ons op korte termijn nastreven zou in onze verwachtingen blijvend moeten zijn. De boeddhisten zeggen dat dat onmogelijk is. De reden daarvoor is dat dingen veranderen, of we dat leuk vinden of niet. Dat geldt ook voor geluk. Het geluk dat we verkrijgen, zal na een tijdje weer stoppen, net zoals ons verdriet dat we tegenkomen na een tijdje ook zal stoppen. Ons geluk zal daarom uit zichzelf nooit lang duren. Het ‘gewone’ geluk dat we kunnen verkrijgen, is een geluk dat slechts kort bestaat. Als we de tijdelijkheid van geluk niet accepteren, zal het nastreven van geluk uiteindelijk een bron van lijden, gedoe worden. Lijden, gedoe ontstaat als we iets willen hebben of houden wat aangenaam is, terwijl we het onaangename niet willen of kwijt willen.
2. Diep’ geluk
Toch geloven de boeddhisten in geluk. Zij geloven in het geluk dat hierboven staat, mits we het tijdelijke karakter daarvan zien. Ze geloven nog sterker in een ander geluk, in een groter en blijvend geluk. Dat geluk is niet iets dat op korte termijn verkregen kan worden, maar een geluk dat een groot aantal diepe beoefeningen vraagt, een langer boeddhistisch of spiritueel pad veronderstelt. Ze geloven dat uiteindelijk alle mensen naar dat geluk streven, maar dat ze niet zien wat daar voor nodig is. Hun opvatting is dat dat meer blijvende geluk ontstaat, wanneer we in verbinding staan met onze fundamentele wakkerheid en ons inherente mededogen, dat we allemaal bezitten.
Shantideva (een beroemde boeddhistische leraar uit de 8e eeuw) zegt in zijn bekendste werk ‘het pad van de bodhisattva’:
‘Alhoewel we een geest hebben die wenst dat ons lijden afneemt,
Haasten we onszelf direct naar het lijden toe.
Alhoewel we geluk nastreven, vernietigen we door onze onwetendheid
Ons geluk, alsof het een vijand is’.
Wanneer we onszelf geluk toewensen, dienen we ons te realiseren dat het geluk dat we verkrijgen tijdelijk is. Dat betekent dat we steeds opnieuw ons geluk moeten creëren; dat we onszelf steeds opnieuw geluk moeten toewensen. Soms zijn we ‘gewoon’ gelukkig. Maar als we ons die tijdelijkheid daarvan niet realiseren, creëren we, in plaats van meer geluk, lijden, gedoe en ongemak voor onszelf. We moeten kennelijk een heel ander pad inslaan om blijvend gelukkig te worden. Eén van die dingen die ons op voorhand al zullen helpen, is dat we de tijdelijkheid van geluk als iets natuurlijks zien. Zie ook de drie sleutels tot geluk op deze website.
7 geluksbronnen
In The Guardian stond een tijdje geleden een artikel over 7 geluksbronnen, gebaseerd op onderzoek van onder andere Barbara Fredrickson. Uit die zeven adviezen blijkt dat er meer komt kijken om gelukkig te worden dan wat hierboven staat. Maar in elk geval is er hierboven een goede grond gelegd. Hier zijn volgens de schrijvers de 7 stappen naar een gelukkig bestaan:
1. Wees positief: positiviteit maakt je aantrekkelijker en veerkrachtiger, verlaagt je bloeddruk, vermindert pijn, leidt tot minder verkoudheden en leidt tot betere nachtrust. Vergroot het aantal positieve emoties dat je ervaart, zodat er een opwaardse spiraal ontstaat, die kan leiden tot een floriserend bestaan.
2. Wees moedig: mensen hebben meer spijt van dingen die ze niet hebben gedaan, dan van dingen die ze wel hebben gedaan en die misschien niet zo goed hebben uitgepakt. Dat komt omdat de vraag:”hoe het had kunnen zijn als ik wel had gedurfd om……” beantwoord kan worden met allerlei utopische beelden. Het maakt mensen gelukkiger om iets wel te doen, dan om iets niet te durven.
3. Mediteer: meditatie helpt om beter om te gaan met stress en onze emotionele reacties op gebeurtenissen. Meditatie helpt mensen om sneller te herstellen van tegenslagen. Door te mediteren zijn mensen in staat om een negatieve ervaring te accepteren, het probleem aan te pakken en de negatieve effecten van een probleem snel te boven te komen.
4. Wees aardig voor jezelf: de manier waarop mensen naar zichzelf kijken bepaalt voor een groot deel hun welbevinden en hun vaardigheid om om te gaan met tegenslagen. Stilstaan bij je kwaliteiten, goede eigenschappen (of je die nu echt bezit of niet) helpt je om succesvoller te worden in het bereiken van je doelen.
5. Benut je pessimisme: defensief pessimisme kan heel nuttig zijn om goed voorbereid te zijn op gebeurtenissen. Als je ergens bang voor bent, zie die angst dan volledig en tot in detail onder ogen. En verleg daarna je aandacht naar wat je kunt doen om te voorkomen dat deze negatieve gebeurtenissen plaatsvinden of hoe je ermee zult omgaan als ze toch mochten gebeuren.
6. Vind een roeping: streef je doelen na, en onthoud daarbij dat het meer gaat om de weg naar je doel toe dan om het bereiken van je einddoel. Vind activiteiten die je volledige aandacht opeisen en waar je goed in bent.
7. Gedraag je gelukkig: een flink percentage van je geluksniveau is in je eigen handen. Dat kun je actief beïnvloeden door hoe je denkt en hoe je je gedraagt. Sonja Lyubomirksy beschrijft 12 wetenschappelijk bewezen manieren om die te benutten. Enkele daarvan zijn: wees dankbaar, cultiveer optimisme, denk niet teveel na over wat anderen doen en bereiken, doe aan liefdadigheid, maak tijd voor vrienden etc. Maar de belangrijkste is: door je te gedragen als gelukkig, word je gelukkiger.
1. Visie: geluk, vriendschap, mededogen, pad
Overzicht: inleiding groep 1