Selecteer een pagina
Met aandacht lopen | Toegepast Boeddhisme

Inleiding vijf stijlen/vijf wijsheden

De Tibetaans boeddhistische visie gaat ervan uit dat iedereen (iedereen!) een fundamentele mentale gezondheid en wijsheid bezit en dat iedereen (!) in staat is met die gezondheid, die wijsheid contact te maken. Die fundamentele mentale gezondheid en wijsheid manifesteert zich volgens deze traditie in vijf persoonlijke kwaliteiten. In het Tibetaans boeddhisme worden deze de vijf wijsheden genoemd. In het alledaagse taalgebruik wordt ook gesproken over de vijf stijlen. Als de vijf stijlen, de vijf wijsheden alle vijf tot bloei zijn gekomen, dan zijn wij een volledig ontwikkeld persoon, volledig in contact met onszelf en volledig in staat om met anderen contact te maken. Deze vijf stijlen, wijsheden hebben elk een eigen boeddhistische naam en hebben elk kenmerkende kwaliteiten in zowel de open als de gesloten manifestatie. De vijf stijlen worden door iedereen in een unieke combinatie ingezet. Als we bewuster met de vijf stijlen, wijsheden omgaan, dan worden we steeds meer kleurrijke personen. Dan kunnen we een specifieke stijl, wijsheid inzetten wanneer dat nodig is om met anderen contact te maken. Deze pagina geeft in die vijf stijlen/wijsheden een inleiding. Over de vijf wijsheden, stijlen is ook een boek geschreven door Sebo Ebbens: Stralend in de wereld. De vijf Tibetaanse wijsheden in het dagelijks leven’. Zie ook de foto hierboven van de Tibetaanse vlaggetjes met de vijf kleuren. Elk van de gekleurde vlaggetjes geeft één van de vijf stijlen, wijsheden weer.

De vijf stijlen/wijsheden in overzicht:

In de afbeelding hierboven zijn de vijf stijlen, wijsheden  in hun onderlinge samenhang weergegeven. Hieronder staan ze genoemd. Door op elk van de stijlen te klikken, komt er meer informatie over die betreffende stijl. De vijf stijlen, wijsheden staan voor:

Belangrijkste kenmerken van de stijlen

Elk van de vijf stijlen, wijsheden heeft de volgende kenmerken:

1. Er is een directe samenhang tussen de open en gesloten manifestatie van de stijlen.

Wanneer we ons met een open blik in de wereld begeven, ervaren we de intensiteit van die wereld. Soms kunnen we die intensiteit prima aan en blijven we daarvoor geopend. Soms is die wereld met alle gebeurtenissen die zich aan ons voordoen en die ons raken te intensief. Dan sluiten we ons af. Op dat moment verliezen we het contact met de wereld. We zijn in onszelf gekeerd; we zijn gesloten.

 Ons openen voor de intensiteit van de wereld of ons daarvoor afsluiten draait om hetzelfde punt. In beide gevallen worden we geraakt door de intensiteit van de wereld. Die geraaktheid is in beide gevallen hetzelfde, onze houding ernaar toe is anders: geopend of afgesloten.Als we in staat zijn om in de gesloten manifestatie onze geraaktheid te herkennen en erkennen, hebben we onszelf al weer geopend. De gesloten manifestatie draagt de open manifestatie dus al in zich. Dat geldt ook andersom: de open manifestatie draagt de gesloten manifestatie al in zich. Die omslag vindt bijvoorbeeld plaats als we de intensiteit van de wereld even niet aankunnen. Open en gesloten manifestaties wisselen elkaar in het leven van alledag daarom voortdurend af.

 Inzicht in de vijf stijlen leert ons hoe we ons daarin gedragen. Hierdoor leren we steeds beter om ons eerder en vaker open te manifesteren. Met dit inzicht hoeven we ons in de omgang met onszelf en met anderen minder te laten leiden door onze eigen of hun gesloten manifestatie. Als we ons meer in de stijlen verdiept hebben, kunnen we zowel bij onszelf als bij anderen in de gesloten manifestatie de kwaliteiten van de open manifestatie herkennen. Als we dat kunnen maakt dat onze relatie met anderen (veel) vriendelijker en meedogender. De reden daarvoor is dat het veel uit maakt of we iemand als afgesloten zien en dus moeilijk bereikbaar of dat we in de afgeslotenheid van iemand ook al diens open kwaliteiten herkennen. Dat geeft ons zicht op iemands potentie. We zien dan mogelijkheden. Dit maakt dat onze relatie met anderen persoonlijker en aardiger wordt. Daar worden we allemaal beter van.

2. Vriendelijkheid/acceptatie/mededogen.

De basis van het werken met de stijlen is vriendelijkheid. In het Tibetaans boeddhisme heet het programma dat ons in deze wijsheden introduceert het maitri programma. Maitri is Sanskriet en staat voor vriendelijkheid. Als we vriendelijk zijn, maakt dat dat we gemakkelijker herkennen en erkennen wie we op een bepaald moment zijn, of dat nu open of gesloten is. Zie ook de werkwijzen van aandacht en vriendelijkheid in het werken met de stijlen en vriendelijkheid op deze website. Door te erkennen hoe we ervoor staan, zijn zowel de open als de gesloten kant van de stijlen in orde, ook al omdat de kwaliteiten van de open stijl al in de gesloten stijl zichtbaar is. Daar komt bij dat we onze voorkeursstijlen meestal niet kiezen. Die krijgen we. Ook dat moeten we herkennen en erkennen.

De basis van het werken met de vijf stijlen is dan ook dat we accepteren wie we zijn op dat moment, of dat nu open is of gesloten. Datzelfde geldt voor de mensen waar wij mee omgaan. Ook zij kennen open en gesloten manifestaties. Ook zij kiezen hun voorkeursstijlen niet. Ook zij moeten herkennen en erkennen wie ze zijn op dat moment. Dat inzicht helpt elkaar in de omgang met elkaar. Aannemende dat we bij onszelf beginnen: als wij hen herkennen en erkennen in hun manifestatie op dat moment – en daarmee respect tonen – zal dat de onderlinge relatie ten goede komen. Dit kan lastig zijn, dat vraagt training, maar het zal blijken dat het meer dan de moeite waard is om zo met elkaar om te gaan. Wanneer dit gekoppeld wordt aan wat hierboven staat, dus als we de kwaliteiten van iemand ook al in de gesloten manifestatie zien, zal dat de omgang verder versoepelen.

3. Een taal van gezondheid.

De taal van de vijf stijlen is een taal waarin de gezondheid van iedereen centraal staat. Zo wordt gesteld dat de gesloten manifestatie de potentie van de open manifestatie in zich draagt. Dat inzicht is voor het omgaan met elkaar belangrijk. Het betekent o.a. dat:

  • De basis van het werken met de vijf stijlen, wijsheden vriendelijkheid is (zie boven).
  • Wij dankzij de vijf stijlen, wijsheden minder snel bij anderen de probleemkant beklemtonen, maar eerder inzien wat de mogelijkheden zijn die iemand bezit.
  • Wij steeds beter inzien dat we door te herkennen en erkennen wat zich aan ons voordoet, kunnen omgaan met wat zich aan ons voordoet. Dat maakt ons accepterender. Dat komt voort uit kennis van en inzicht in de vijf stijlen, wijsheden. Dat is wat anders dan afwijzen of veroordelen van wat zich aan ons voordoet. Voor velen van ons is hier met name in onze omgang met anderen veel winst te behalen. Het zal de verhoudingen tussen mensen onderling persoonlijker maken, zowel op ons werk als in ons persoonlijke leven. Ontmoetingen die we met anderen hebben krijgen hierdoor meer zeggingskracht.
  • We ernaar streven een volledig ontwikkeld persoon te zijn in plaats van een beperkt ontwikkeld persoon. We streven naar de bekwaamheid om de vijf open manifestaties te kunnen hanteren in plaats van dat we het laten bij onze gesloten manifestaties. We willen immers in contact staan met de intensiteit en de verscheidenheid van de wereld in plaats van dat we ons daarvoor afsluiten.

4. Vol aanwezig zijn

Wanneer iemand de vijf stijlen in de open manifestatie en in hun onderlinge samenhang vertoont, is deze vol aanwezig. Op dat moment is er immers ruimte om zich heen en in hemzelf (de boeddha stijl (wit)), helder zien van zichzelf en anderen (de vajra stijl (blauw)), erkenning van de eigen rijkdom en de rijkdom van anderen om hem heen (de ratna stijl (geel)), contact met zichzelf en de anderen (de padma stijl (rood)) en als gevolg daarvan effectief en efficiënt handelen (de karma stijl (groen)). Zie ook de gekleurde vlaggetjes hierboven. Elke handeling is zowel voor zichzelf als voor anderen op dat moment volledig adequaat. We kennen allemaal de momenten in ons leven waarin het stroomt, waarin alles lukt zonder dat we onszelf daarvoor hoeven in te spannen. Werken met de vijf stijlen geeft inzicht in wat ervoor nodig is om dat te laten gebeuren en maakt de kans groter dat zoiets vaker voorkomt. In elk geval kent elke open situatie altijd de open manifestatie van de boeddha stijl. Daarmee in verbinding staan is cruciaal. Meditatie helpt ons om die verbinding te maken. Zie daarvoor de boeddha stijl en shamatha meditatie op deze website. Zie ook de werkwijze van vol aanwezig zijn op deze website.

Tot slot

Het is de ervaring dat de vijf stijlen, wijsheden onze menselijke kwaliteiten, onze kleurrijkheid goed beschrijven. Daarmee wordt op geen enkele manier gesteld dat er ook geen anderen theorieën zouden zijn die behulpzaam zijn in hoe we onze aardige en wakkere manier kant kunnen ontwikkelen en op diezelfde manier met onszelf en anderen kunnen omgaan.

Twee boeken

Over de vijf stijlen, wijsheden is in 2013 een boek in het Nederlands gepubliceerd: ‘Stralend in de Wereld, de vijf Tibetaanse wijsheden in het dagelijks leven‘. Het boek is geschreven door Sebo Ebbens en is uitgegeven bij Asoka.
In April 2017 is er een nieuw boek over de vijf stijlen verschenen. Het heet ‘Vijf x Eigen-Wijs‘. Dat boek is bedoeld voor studenten van 16-24 jaar in alle vormen van onderwijs. Het is uitgegeven bij de Educatieve Uitgever Noordhoff. Het doel van dat boek is de persoonlijke en professionele ontwikkeling van studenten en het creëren van een goed leerklimaat of professionele cultuur in de onderwijsinstelling. Dat boek spreekt niet over wijsheden of stijlen maar over kleuren. Het boek is geschreven door Sebo Ebbens en Ron Arends en is gebaseerd op 10 jaar leservaringen van Ron met de stijlen. Dat boek is vrij van elk boeddhistisch jargon.

Verwante werkwijzen